Theo đó, Nghị định có một số điểm mới đáng chú ý, đặc biệt là việc áp dụng hệ thống trừ điểm đối với giấy phép lái xe và tăng mức phạt tiền đối với một số nhóm hành vi vi phạm thuộc về lỗi cố ý của người điều khiển phương tiện, chủ phương tiện, tổ chức kinh doanh vận tải là nguyên nhân trực tiếp gây tai nạn giao thông, ùn tắc giao thông, xâm phạm trật tự quản lý nhà nước, cụ thể:
1. Một số hành vi, nhóm hành vi vi phạm về quy tắc giao thông: Không chấp hành hiệu lệnh của đèn tín hiệu giao thông; quay đầu xe, lùi xe trên đường cao tốc; lạng lách, đánh võng; đua xe trái phép; rải vật sắc nhọn trên đường bộ;…
2. Một số hành vi, nhóm hành vi vi phạm quy định về điều kiện của người điều khiển phương tiện như: Không có giấy phép lái xe, sử dụng giấy phép lái xe không do cơ quan có thẩm quyền cấp, sử dụng giấy phép lái xe không hợp lệ; giao xe cho người không đủ điều kiện theo quy định của pháp luật để điều khiển phương tiện…
3. Một số hành vi, nhóm hành vi vi phạm quy định về điều kiện của phương tiện tham gia giao thông, xâm phạm trật tự quản lý nhà nước như: xe không gắn biển số, gắn biển số không do cơ quan có thẩm quyền cấp, che dán biển số; cơi nới kích thước thành thùng xe…
4. Một số hành vi, nhóm hành vi vi phạm về vận tải đường bộ như: Chở hàng hóa dạng trụ, hàng hóa là phương tiện mà không chằng buộc hoặc chằng buộc không đúng quy định; chở hàng quá tải; chở quá số người quy định…
Lý do của việc tăng mức xử phạt xuất phát từ thực tế cho thấy, mặc dù công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về TTATGT được thực hiện thường xuyên, nhưng mức phạt trước đây chưa đủ sức răn đe, dẫn đến tình trạng vi phạm giao thông vẫn ở mức cao, tình hình tai nạn giao thông, ùn tắc giao thông còn diễn biến phức tạp. Vì vậy, để đảm bảo TTATGT trong tình hình mới, việc điều chỉnh mức phạt là việc làm cần thiết để xử lý những hành vi vi phạm nghiêm trọng và hạn chế tái phạm đối với những trường hợp cố tình vi phạm, coi thường pháp luật. Đồng thời, tác động mạnh mẽ đến ý thức, thói quen của người tham gia giao thông nói chung giúp hình thành văn hóa giao thông an toàn, văn minh. Theo đó, với những vi phạm ít nghiêm trọng, hiện nay người vi phạm không bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe ngay mà chỉ bị phạt tiền và trừ điểm. Điều này giúp cho người tham gia giao thông có thể sửa đổi hành vi mà không gặp phải những tác động quá nặng nề ngay lập tức. Mặt khác, đối với một số nhóm hành vi vi phạm thuộc về lỗi cố ý, là nguyên nhân trực tiếp gây tai nạn giao thông, ùn tắc giao thông thì việc áp dụng mức phạt tăng lên, thậm chí tịch thu phương tiện với một số nhóm hành vi vi phạm hoặc tái phạm nghiêm trọng giúp tăng cường tính răn đe và làm giảm tỉ lệ vi phạm.
Hiệu quả của Nghị định 168/2024/NĐ-CP sau thời gian đầu triển khai ở Thành phố Hải Phòng
Với các biện pháp xử phạt mạnh mẽ, cơ chế trừ điểm và phục hồi điểm giấy phép lái xe, Nghị định bước đầu đã chứng minh tính hiệu quả trong việc giảm thiểu tai nạn, nâng cao ý thức chấp hành luật giao thông của công dân. Ngoài ra, các hành vi vi phạm vốn khá phổ biến như: vi phạm nồng độ cồn, đi trên vỉa hè, vượt đèn đỏ, đi ngược chiều, hay không đội mũ bảo hiểm,… cũng giảm đi rõ rệt. Người tham gia giao thông đã có sự chủ động trong việc tìm hiểu các quy định của pháp luật cũng như các quy tắc tham gia giao thông an toàn và tự giác chấp hành kể cả khi không có lực lượng CSGT kiểm tra, kiểm soát. Cho thấy sự thay đổi về mặt nhận thức và ý thức trách nhiệm của từng công dân khi tham gia giao thông.
Trong thời gian đầu Nghị định 168 được triển khai, sẽ có những thay đổi và tác động đáng kể đến đời sống hằng ngày của người dân, kéo theo đó là nhiều ý kiến trái chiều. Tuy nhiên, mọi hành vi vi phạm đều sẽ được xem xét và đối chiếu các yếu tố liên quan để đảm bảo xử lý công bằng, xử lý đúng, không để xảy ra oan sai vì các lý do khách quan. Các trường hợp xử phạt vi phạm qua hình ảnh, người vi phạm sẽ được CSGT cung cấp đầy đủ hình ảnh vi phạm để đảm bảo tính chính xác và minh bạch.
Nghị định 168 với việc tăng mức phạt vi phạm giao thông là một bước đi cần thiết nhằm xây dựng văn hóa giao thông an toàn, văn minh. Mỗi công dân cần hiểu đúng để tránh bị các đối tượng phản động, chống đối lợi dụng lôi kéo, dẫn dắt bằng những luận điệu xuyên tạc, lan truyền thông tin sai lệch, bóp méo sự thật gây ảnh hưởng đến việc lập lại trật tự an toàn giao thông.