Tại hội nghị lấy ý kiến về Luật Đường bộ ngày 25/1 do Tổng cục Đường bộ Việt Nam tổ chức với sự tham dự của đại diện Tổng cục Đường bộ Việt Nam, đại diện Cục Cảnh sát giao thông, cùng lãnh đạo các tỉnh, thành và hàng trăm doanh nghiệp đào tạo sát hạch lái xe, các ý kiến tham gia đều đồng tình về việc cần thiết phải có luật này, tuy vậy, dự thảo luật cần có thêm một số điều chỉnh.

Tại hội nghị, Đại tá Đỗ Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông cho biết, liên quan đến Luật Đường bộ và Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, Bộ  Công an và Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đã có nhiều cuộc làm việc. Về lý do, tại sao phải tách luật, Đại tá Đỗ Thanh Bình đã đưa ra 7 luận điểm để làm rõ.

Cần thiết có luật riêng về an toàn giao thông đường bộ

Cụ thể, theo Cục Phó Cục Cảnh sát giao thông, trước năm 2001, các quy định về trật tự, an toàn giao thông, đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông và vận tải đường bộ là 3 lĩnh vực khác nhau được điều chỉnh riêng biệt ở các văn bản dưới luật. Năm 2001, Quốc hội thông qua Luật Giao thông đường bộ và năm 2008 thông qua Luật thay thế,  kết cấu hạ tầng giao thông và Vận tải đường bộ. Thời điểm ban hành Luật trong bối cảnh giao thông nước ta chủ yếu là mô tô, xe máy, hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ còn hạn chế. Sau hơn 13 năm thực hiện Luật Giao thông đường bộ năm 2008 đã phát sinh nhiều tồn tại, hạn chế, không còn phù hợp với tình hình thực tế hiện nay, do thực tiễn đã có nhiều vận động, thay đổi, đòi hỏi khách quan phải ban hành những đạo luật mới thay thế, điều chỉnh từng lĩnh vực về hạ tầng, vận tải và trật tự, an toàn giao thông.

Thứ hai, An toàn giao thông, kết cấu hạ tầng giao thông và vận tải đường bộ là các lĩnh vực rất lớn, mục tiêu, đối tượng điều chỉnh khác nhau, nhưng lại được điều chỉnh trong cùng một luật dẫn đến không thể quy định đầy đủ, cụ thể, rõ ràng nhiều nội dung quan trọng thuộc từng lĩnh vực, phải ban hành rất nhiều văn bản dưới luật để hướng dẫn thực hiện. Trong đó, an toàn giao thông thuộc lĩnhvực trật tự, an toàn xã hội; xây dựng, phát triển kết cấu hạ tầng giao thông và vận tải đường bộ thuộc lĩnh vực kinh tế - kỹ thuật. Tên gọi Luật Giao thông đường bộ là chuyên ngành nhưng nội dung, phạm vi điều chỉnh không đúng là luật chuyên ngành dẫn đến hiểu không đúng về mục tiêu của từng lĩnh vực.

Tiếp nữa, Luật Giao thông đường bộ năm 2008 không quy định đầy đủ, cụ thể về các chế định bảo đảm trật tự, an toàn giao thông liên quan cần bổ sung như: Giải quyết tai nạn giao thông; chỉ huy, điều khiển giao thông, giải quyết ùn tắc giao thông, giải quyết các vấn đề an ninh, trật tự, sự kiện trên các tuyến giao thông; cưỡng chế chấp hành pháp luật về trật tự, an toàn giao thông... Tình trạng ngang nhiên vi phạm, coi thường pháp luật khi tham gia giao thông vẫn diễn ra phổ biến, tai nạn giao thông trên các tuyến giao thông và ùn tắc giao thông tại các đô thị lớn diễn biến hết sức phức tạp, văn hóa giao thông còn nhiều yếu kém, bất cập, giao thông hỗn hợp mất an toàn vẫn là nỗi ám ảnh với người tham gia giao thông, gây thiệt hại lớn về người và tài sản, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài, an sinh xã hội.

Thứ tư, Luật Giao thông đường bộ năm 2008 không quy định rõ cơ quan nhà nước chịu trách nhiệm chính về trật tự, an toàn giao thông đường bộ, dẫn đến quá trình thực hiện thiếu nhất quán, đồng bộ, nhất là giữa cơ quan quản lý nhà nước về an ninh, trật tự và cơ quan quản lý nhà nước về hạ tầng, kinh tế, kỹ thuật; việc phân cấp nhiệm vụ, quyền hạn cho chính quyền địa phương để gắn trách nhiệm, huy động nguồn lực còn hạn chế, chưa rõ ràng dẫn đến việc tổ chức thực hiện của địa phương gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, thiếu tính chủ động vì phải chờ cơ quan Trung ương, nhất là trong đầu tư, xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ.

Thứ năm, Luật Giao thông đường bộ năm 2008 tuy đã có quy định chính sách về quy hoạch, đầu tư, xây dựng kết cấu hạ tầng, vận hành bảo trì, quản lý vận tải đường bộ nhưng chưa đầy đủ và cụ thể, như cơ chế thu hút nguồn lực đầu tư, cơ chế về vốn, về bảo trì, bảo dưỡng kết cấu hạ tầng...

Thứ sáu, vận tải đường bộ hiện phải đảm nhận tỷ trọng lớn, không cân đối với các phương thức vận tải khác. Kinh doanh vận tải là kinh doanh có điều kiện những quy định chưa rõ, chưa đủ cơ chế, chính sách để phát triển tương xứng với nhu cầu xã hội. Cuối cùng, trong quá trình xây dựng dự án Luật, cơ quan soạn thảo đã trao đổi kinh nghiệm và nghiên cứu, tham khảo pháp luật của nhiều quốc gia, cho thấy không có quốc gia nào ban hành luật giao thông đường bộ bao gồm cả 3 lĩnh vực an toàn giao thông, kết cấu hạ tầng và vận tải đường bộ; các quốc gia xây dựng luật riêng về phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, nhiều quốc gia xây dựng luật riêng về đường bộ cao tốc, luật riêng về vận tải đường bộ gắn với dịch vụ logistic. Công ước Viên mà Việt Nam tham gia cũng chỉ điều chỉnh về an toàn giao thông.

“Từ những lý do nêu trên cho thấy, nếu tiếp tục kết cấu trong một luật như hiện nay thì không thể quy định được đầy đủ, rõ ràng và khó có sự liên kết chặt chẽ giữa các nội dung, chế định của từng lĩnh vực hoặc nội dung quá lớn. Do đó, phải xây dựng, ban hành các luật chuyên ngành để điều chỉnh từng lĩnh vực cụ thể, trong đó ban hành Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ để xây dựng thói quen, ý thức tự giác và hình thành văn hóa giao thông hiện đại, ổn định lâu dài, hướng tới tiếp cận văn hóa giao thông của các nước phát triển trên thế giới…”, Đại tá Đỗ Thanh Bình cho biết.

Cần có thêm sự điều chỉnh

Theo ông Nguyễn Văn Huyện, Tổng Cục trưởng Tổng cục Đường bộ thì hiện nay còn một số vướng mắc cần được giải quyết khi tách luật. Ông Huyện phân tích, bảo vệ kết cấu hạ tầng là chủ thể quản lý tài sản đường bộ. Nếu khi tách luật, trong Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ cần làm rõ trách nhiệm về bảo vệ kết cấu an toàn giao thông. Giữa lực lượng thanh tra giao thông và lực lượng cảnh sát giao thông thẩm quyền như thế nào cũng cần được làm rõ.

Liên quan đến những ý kiến này, Đại tá Đỗ Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát giao thông cho rằng, để xảy ra mất an toàn về hạ tầng có nhiều nguyên nhân như có thể từ bê tông cốt thép chưa đúng với thiết kế… Vấn đề xe quá tải, Đại tá Đỗ Thanh Bình cho rằng, hiện đang tập trung nhiều vào xử lý quá tải nhưng quản lý quá tải mới chỉ đang tập trung vào phần ngọn. Để xử lý tốt cần quản lý từ cơ quan đăng kiểm xem bao nhiêu xe cơi nới thành thùng hay để cơi nới rồi mới xử lý. Việc xử lý quá tải giao Bộ Công an chịu trách nhiệm chính, quản lý nguồn nguy hiểm do phía Công an chịu trách nhiệm, còn chất lượng kết cấu hạ tầng do đơn vị quản lý hạ tầng chịu trách nhiệm.