Công tác quản lý cư trú, quản lý dân cư có vai trò quan trọng trong việc hoạch định chính sách phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm an ninh, trật tự và thực hiện chính sách an sinh xã hội. Qua thực tiễn thấy rằng, một số quy định của Nghị định 62/2021/NĐ-CP vẫn còn bất cập, hạn chế cần được sửa đổi, bổ sung để đáp ứng tình hình thực tiễn, nâng cao hiệu quả, giá trị góp phần quản lý và phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, Chính phủ đã ban hành Nghị định 154/2024/NĐ-CP để khắc phục những bất cập, hạn chế, cụ thể:

Công an phường Lê Lợi (An Dương) thu thập thông tin cấp căn cước cho nhân dân

Một là, Đề án số 06/QĐ-TTg của Chính phủ về “Phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến 2030” đã xác định 1 trong 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm là “ứng dụng dữ liệu dân cư phục vụ giải quyết thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trực tuyến”. Theo đó, các quy định của pháp luật liên quan đến việc thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực đăng ký, quản lý cư trú cần được sửa đổi, bổ sung theo hướng cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính nhằm phục vụ chuyển đổi số quốc gia, đặc biệt là việc đẩy mạnh cung cấp dịch vụ công trực tuyến.

Hai là, Quốc hội khóa XV đã ban hành một số văn bản quy phạm pháp luật có nội dung liên quan trực tiếp tới quy định của pháp luật về cư trú như Luật Giao dịch điện tử, Luật Căn cước, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đất đai. Đây là những văn bản quy phạm pháp luật có nhiều nội dung tác động trực tiếp đến một số quy định tại Nghị định số 62/2021/NĐ-CP, nhất là các quy định liên quan đến giấy tờ, tài liệu, thông tin chứng minh chỗ ở hợp pháp để đăng ký cư trú, thông tin công dân trong Cơ sở dữ liệu về cư trú và việc tiếp nhận, giải quyết đăng ký cư trú trên môi trường điện tử.

Ba là, Để đảm bảo phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra hiện nay cũng như những năm tiếp theo. Chính phủ đã ban hành Nghị định số 154/2024/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Cư trú thay thế Nghị định số 62/2021/NĐ-CP, có nhiều quy định mới, cụ thể như sau: ⁽¹⁾ Nghị định số 154/2024/NĐ-CP điều chỉnh về tên gọi so với Nghị định số 62/2021/NĐ-CP từ “Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Cư trú” thành “Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Cư trú”; ⁽²⁾ Nghị định số 154/2024/NĐ-CP cũng sửa đổi, bổ sung quy định về nơi cư trú của người sinh sống, người làm nghề lưu động trên tàu, thuyền hoặc phương tiện khác có khả năng di chuyển; ⁽³⁾ Điều chỉnh, bổ sung nhiều nội dung mới quy định về giấy tờ, tờ liệu chứng minh chỗ ở hợp pháp, giấy tờ chứng minh mối quan hệ nhân thân khi thực hiện thủ tục đăng ký cư trú; ⁽⁴⁾ bổ sung nội dung quy định, hướng dẫn chi tiết việc đăng ký thường trú cho người chưa thành niên để tạo điều kiện tối đa, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp cho đối tượng này khi đăng ký thường trú; ⁽⁵⁾ Bổ sung các quy định liên quan đến việc lấy ý kiến của chủ sở hữu chỗ ở hợp pháp khi đăng ký cư trú, quy định cụ thể việc đăng ký cư trú đối với trường hợp “hộ gia đình chuyển đến nơi cư trú mới” theo hướng cải cách thủ tục hành chính, thuận lợi, thống nhất trong triển khai thực hiện; ⁽⁶⁾ Bổ sung quy định, hướng dẫn cụ thể về hồ sơ, thủ tục cấp giấy Xác nhận về điều kiện diện tích bình quân nhà ở để đăng ký thường trú vào chỗ ở do thuê, mượn, ở nhờ; nhà ở, đất ở không có tranh chấp quyền sở hữu nhà ở, quyền sử dụng đất ở, không thuộc địa điểm không được đăng ký thường trú mới để thống nhất thực hiện trong phạm vi toàn quốc. Theo đó, công dân có thể nộp hồ sơ này đến ủy ban nhân dân cấp xã nơi công dân đề nghị đăng ký thường trú hoặc đến cơ quan đăng ký cư trú cùng hồ sơ đề nghị đăng ký thường trú; ⁽⁷⁾Điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung quy định về thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú; quy định về thu thập, cập nhật, điều chỉnh, quản lý, kết nối, chia sẻ, khai thác thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú để phù hợp với quy định của Luật Căn cước 2023, Luật Giao dịch điện tử 2023 và các pháp luật khác có liên quan cho phù hợp và thống nhất; ⁽⁸⁾ Bổ sung nội dung quy định cụ thể trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc đăng ký cư trú. Quy định này để gắn trách nhiệm, xây dựng hành lang pháp lý làm căn cứ để Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện thực hiện một số nội dung quy định liên quan đến đăng ký cư trú. Theo đó Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm tiếp nhận, giải quyết yêu cầu xác nhận nơi thường xuyên đậu, đỗ; sử dụng phương tiện vào mục đích để ở hoặc văn bản chấp thuận cho phương tiện đậu, đỗ; xác nhận thông tin quan hệ nhân thân, đối tượng thuộc điểm b, điểm c khoản 2 Điều 20 Luật Cư trú, thông tin về chỗ ở hợp pháp, không có tranh chấp, bảo đảm diện tích bình quân để đăng ký thường trú cho công dân trên cơ sở đề xuất của công chức tư pháp - hộ tịch, địa chính, Công an cấp xã; cập nhật thông tin về hộ tịch, cấp giấy tờ liên quan đến nhân thân cho công dân theo thẩm quyền bảo đảm chính xác, kịp thời, phù hợp, thống nhất với thông tin của công dân trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu về cư trú.