Tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 6, sáng 27/10/2023, Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật (ANTT) ở cơ sở. Lực lượng này được thành lập trên cơ sở 3 lực lượng: bảo vệ dân phố, dân phòng và Công an xã bán chuyên trách.

Trung tướng Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Ủy ban QP&AN trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở.

Tổ bảo vệ ANTT có thể giảm xuống, kéo theo tổng kinh phí bảo đảm cũng sẽ giảm xuống
Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo, Trung tướng Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh (QP & AN) của Quốc hội cho biết, nhiều ý kiến đề nghị báo cáo đánh giá kỹ hơn về tổ chức, ngân sách khi thành lập lực lượng này; cho rằng không chỉ dừng lại ở số lượng khoảng 300.000 người như tờ trình dự án luật do Chính phủ trình và sẽ tăng kinh phí, ngân sách bảo đảm; đề nghị có số liệu cụ thể chứng minh “không làm tăng biên chế”, “không làm tăng ngân sách” so với thực tiễn hiện nay.

Trung tướng Lê Tấn Tới cho biết, tại Phiên họp thứ 25, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã “đề nghị Chính phủ chỉ đạo tính toán đầy đủ, cụ thể nhân lực, vật lực, tài lực và đánh giá kỹ lưỡng tác động về biên chế, kinh phí và khả năng đảm bảo để báo cáo UBTVQH, Quốc hội” và Chính phủ đã có Báo cáo số 518/BC-CP ngày 6/10/2023 gửi UBTVQH. Theo Báo cáo của Chính phủ, hiện nay trong toàn quốc có 298.688 người đang tham gia hoạt động trong lực lượng bảo vệ dân phố, Công an xã bán chuyên trách được tiếp tục sử dụng và các chức danh đội trưởng, đội phó đội dân phòng. 

Thực hiện quy định hiện hành, các địa phương trong cả nước đang chi trả cho tổ chức, hoạt động, chế độ, chính sách, bảo đảm điều kiện hoạt động cho các lực lượng này khoảng 3.570 tỷ đồng/năm (tính theo mức lương cơ sở mới). Tính đến tháng 12/2022, toàn quốc có 84.721 thôn, tổ dân phố. Nếu mỗi thôn, tổ dân phố đều thành lập Tổ bảo vệ ANTT thì với 84.721 Tổ bảo vệ ANTT cần có ít nhất là 254.163 người tham gia (mỗi tổ cần ít nhất 3 người) và dự kiến mức chi tổng kinh phí cần bảo đảm để thực hiện theo quy định của dự thảo Luật là 3.505 tỷ đồng/năm.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương điều hành phiên họp.

Tuy nhiên, do dự thảo Luật quy định mỗi Tổ bảo vệ ANTT có thể phụ trách một hoặc một số thôn, tổ dân phố, nên tổng số Tổ bảo vệ ANTT có thể giảm xuống, kéo theo tổng kinh phí bảo đảm cũng sẽ giảm xuống. “Như vậy, với cách dự tính nêu trên thì sẽ không tăng về số lượng người tham gia và không tăng về tổng kinh phí bảo đảm so với thực tiễn hiện nay” – Chủ nhiệm Uỷ ban QP&AN cho biết. Về lâu dài, tổng số lượng thôn, tổ dân phố tiếp tục giảm do sáp nhập nên các địa phương sẽ có điều kiện tập trung bảo đảm chế độ, chính sách tốt hơn nữa cho lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở.

Cũng theo Chủ nhiệm Ủy ban QP&AN, một số ý kiến đề nghị quy định rõ trường hợp địa phương khó khăn về ngân sách, không cân đối được ngân sách thì đề nghị ngân sách Trung ương hỗ trợ. Một số ý kiến khác cho rằng quy định trường hợp địa phương khó khăn về ngân sách thì được Trung ương hỗ trợ là mâu thuẫn với quy định của Luật Ngân sách Nhà nước vì nhiệm vụ chi của cấp nào thì ngân sách cấp đó bảo đảm. “UBTVQH đã chỉ đạo bỏ nội dung quy định đối với địa phương khó khăn về ngân sách thì được ngân sách Trung ương hỗ trợ bảo đảm thống nhất với quy định của pháp luật về ngân sách Nhà nước” – Trung tướng Lê Tấn Tới cho biết.

Chính quyền địa phương quyết định mức hỗ trợ thường xuyên hằng tháng
Trước ý kiến đề nghị quy định chế độ, chính sách cho lực lượng này theo nhiệm vụ được giao và chỉ hỗ trợ khi được huy động thực hiện nhiệm vụ chứ không hỗ trợ thường xuyên hằng tháng, UBTVQH cho rằng, dự thảo luật quy định mức hỗ trợ hằng tháng cho lực lượng tham gia bảo vệ ANTT ở cơ sở là kế thừa quy định về chế độ hỗ trợ đối với đối tượng đội trưởng, đội phó đội dân phòng, bảo vệ dân phố, Công an xã bán chuyên trách đã có từ lâu đang được các địa phương thực hiện. Nếu bỏ quy định hỗ trợ hằng tháng mà chỉ hỗ trợ khi được huy động thì sẽ không thu hút được người dân tham gia lực lượng này, không bảo đảm tính khả thi của luật. Một số ý kiến đề nghị cần quy định khung, mức tối thiểu đối với hỗ trợ thường xuyên hằng tháng, hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế và giao Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định.

“UBTVQH thấy rằng, đây là lực lượng quần chúng được tuyển chọn tham gia; nếu quy định “cứng” trong luật về khung mức hỗ trợ thường xuyên hằng tháng và khung mức hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế sẽ không phù hợp với thực tế, nhất là ở các địa phương còn khó khăn về kinh tế, chưa tự chủ được ngân sách. Do đó, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho phép kế thừa pháp luật hiện hành, quy định theo hướng mở để chính quyền địa phương quyết định mức hỗ trợ thường xuyên hằng tháng, quyết định mức hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế đối với người tham gia lực lượng này để phù hợp với thực tế điều kiện ở từng địa phương và bảo đảm tính khả thi của luật” – Chủ nhiệm Uỷ ban QP & AN nêu.